Niet tekenbevoegd, toch gebonden?
9 oktober 2017
Stel: je gaat een koop- of huurovereenkomst aan met een bedrijf en je vraagt of jouw contractpartij wil tekenen. In dat geval kun je in het handelsregister van de Kamer van Koophandel de tekenbevoegdheid controleren van jouw contactpersoon.
Je kent ongetwijfeld de reclamespotjes van de Kamer van Koophandel met het dringende advies om even de tekenbevoegdheid van jouw contractpartij te checken. Dat ‘even’ is ook echt maar even, het kost maximaal een minuut om deze check uit te voeren. Deze eenvoudige check voorkomt problemen met onbevoegde vertegenwoordiging aan de kant van jouw contractpartij. De gevolgen van niet-tekeningsbevoegdheid kunnen namelijk groot zijn, zeker als het om een grote opdracht gaat en de financiële consequenties groot zijn.
Heb je dan gewoon pech en moet je factuur als ‘oninbaar’ afboeken? Of kun je de geldsom van de transactie verhalen op een andere partij? Bijvoorbeeld op de persoon die onbevoegd heeft ondertekend? In zo’n situatie zoeken we samen met jou naar een creatieve juridische oplossing om de geldsom toch -daadwerkelijk- te kunnen innen.
In dit blog worden de volgende onderwerpen besproken:
- Wat houdt onbevoegde vertegenwoordiging in?
- Wie kun je aansprakelijk houden, indien je een overeenkomst sluit met een partij die daartoe helemaal niet bevoegd is?
Onbevoegde vertegenwoordiging
Onbevoegde vertegenwoordiging betekent dat iemand beweert dat hij/zij mag handelen in naam van iemand anders, terwijl die ander daarvoor geen toestemming heeft gegeven. Dit kan bijvoorbeeld in naam van een directeur van een onderneming zijn. Op deze manier sluit iemand ten onrechte een overeenkomst namens de onderneming. Wanneer achteraf blijkt dat deze overeenkomst is gesloten door iemand die weliswaar stelde te handelen in naam van de ondernemer, maar die ondernemer dat ontkent, is de ondernemer niet gebonden aan de overeenkomst. Voor de onbevoegd vertegenwoordigde onderneming is dit vaak geen probleem. De onderneming kan de overeenkomst immers vernietigen op grond van de onbevoegde vertegenwoordiging. Vernietiging houdt in dat de overeenkomst per direct haar werking verliest. Daarnaast kan de onderneming de overeenkomst ook bekrachtigen. Hiermee keurt hij de overeenkomst in tweede instantie goed en wordt de onderneming alsnog contractspartij.
Wanneer is dit een probleem?
Het wordt problematischer wanneer je een overeenkomst sluit met iemand die hiertoe eigenlijk niet bevoegd is. Waar je denkt een rechtsgeldige overeenkomst te hebben gesloten met een onderneming, blijkt dit later niet zo te zijn. Dit probleem komt vaak pas naar voren op het moment dat er een factuur moet worden betaald. De onderneming meent geen contractspartij te zijn, omdat zij niet bevoegd is vertegenwoordigd. Jouw factuur wordt om die reden niet door de onderneming betaald. Wanneer deze situatie zich voordoet, heb je te maken met onbevoegde vertegenwoordiging.
Dit valt in de praktijk vaak nadelig uit voor jou als wederpartij. We hebben eerder gelezen dat de onderneming de overeenkomst kan vernietigen, waarmee de overeenkomst haar werking verliest. Jouw opdrachtgever kan zich op ieder moment beroepen op de onbevoegde vertegenwoordiging. Deze vernietiging vloeit voort uit de gedachte dat het onterecht handelen van de onbevoegd vertegenwoordiger, geen gevolgen mag hebben voor de onderneming ‘namens’ wie is gehandeld. De overeenkomst kan daarom worden vernietigd en wordt beschouwd nooit te hebben bestaan.
Wat kun je doen?
De vraag rijst wat je in zo’n geval kan doen. Je staat namelijk niet direct met lege handen wanneer je te maken krijgt met onbevoegde vertegenwoordiging. Naast de mogelijkheid om te verzoeken of de onderneming de overeenkomst alsnog wilt goedkeuren, zijn er nog meer mogelijkheden om schade te beperken.
Schijn van volmachtverlening
Allereerst kan er sprake zijn van een schijn van volmachtverlening. Hiervóór is betoogd dat een onderneming in geval van onbevoegde vertegenwoordiging niet is gebonden aan de overeenkomst. Als wederpartij komt je in zo’n situatie dus bedrogen uit. Maar er bestaat in zo’n geval een uitzondering. Dit is het leerstuk van de schijn van volmachtverlening. Dit leerstuk houdt in dat de onbevoegde vertegenwoordiging de onderneming in sommige gevallen kan worden toegerekend. De onderneming is in zo’n geval wel gebonden aan de overeenkomst en moet dus de verplichting (bijv. een betaalverplichting) uit die overeenkomst nakomen. De schijn van volmacht bestaat wanneer je als contractspartij erop mocht vertrouwen dat degene met wie je een overeenkomst sluit, hiertoe ook bevoegd is.
Het gaat hierbij om wat je als contractpartij in de concrete omstandigheden en uit elkaars verklaringen/gedragingen mocht aannemen. Als dit vertrouwen gerechtvaardigd is, bestaat er een schijn van volmachtverlening. Het gerechtvaardigde vertrouwen in deze situaties is ook wettelijk vastgelegd in artikel 3:61 van het Burgerlijk Wetboek. De gedachte achter dit artikel is dat je als contractspartij wordt beschermd tegen onbevoegde optreden. Het ontstaan van de schijn van volmachtverlening moet voldoen aan 3 vereisten:
- De onderneming heeft zelf een verklaring of gedraging geuit waaruit je de vertegenwoordigingsbevoegdheid mocht afleiden;
Een voorbeeld hiervan is het doen van een (deel)betaling door de onderneming. Met deze (deel)betaling wordt de factuur erkend en mocht je erop vertrouwen dat de onderneming het eens is met de openstaande rekening.
- Je hebt op grond van deze verklaring of gedraging aangenomen dat de handelende persoon bevoegd was om de overeenkomst te sluiten;
- Je mocht op grond van alle gegeven omstandigheden ook terecht aannemen dat de handelende persoon bevoegd was om de overeenkomst te sluiten.
Als aan deze drie vereisten is voldaan, wordt de schijn van volmachtverlening door de rechter aangenomen en is de onderneming gebonden aan de overeenkomst.
Bekrachtiging
Daarnaast kan de onbevoegd vertegenwoordigde onderneming de overeenkomst bekrachtigen. Dit betekent dat de onderneming de overeenkomst alsnog goedkeurt. Wanneer de onderneming de overeenkomst goedkeurt, is de overeenkomst daarmee geldig en moet deze worden nagekomen. De bekrachtiging geschiedt op grond van art. 3:69 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek. Met deze bekrachtiging beaamt de onderneming dat de handelende persoon in naam van de onderneming heeft gehandeld. Voor deze goedkeuring is vereist dat deze verklaring de contractspartij daadwerkelijk heeft bereikt. Dit wordt de ontvangsttheorie genoemd. De ontvangsttheorie houdt in dat de onderneming moet aantonen dat de verklaring daadwerkelijk is ontvangen. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van een ontvangstbewijs van aangetekende post of een deurwaardersexploot. Als dit niet kan worden aangetoond is de bekrachtiging niet rechtsgeldig. De overeenkomst is hiermee alsnog ongeldig.
Persoonlijke aansprakelijkheid
Er is niet rechtsgeldig bekrachtigd en er is geen sprake van schijn van volmacht verlening, vis ik nu achter het net?
Nee! Wanneer de overeenkomst niet is goedgekeurd door de B.V. en je ook niet voldoet aan de vereisten van de volmacht verlening, kun je degene die onbevoegd heeft gehandeld ook persoonlijk aanspreken. Deze persoonlijke aansprakelijkheid vloeit voort uit artikel 3:70 van het Burgerlijk Wetboek. De persoonlijke aansprakelijkheid biedt de mogelijkheid om een schadevergoeding te claimen van degene die onbevoegd heeft gehandeld. Degene die heeft gehandeld zonder dat er een bevoegdheid voor was, moet aansprakelijk worden gehouden voor de schade die jij daardoor hebt geleden. Hierop is wel een uitzondering. Wanneer je wist of had moeten begrijpen dat degene met wie je een overeenkomst sloot hier niet toe bevoegd was, heb je geen recht op een schadevergoeding. De schadevergoeding wordt in deze situatie vastgesteld op de schade die je lijdt doordat de overeenkomst ongeldig is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de misgelopen winst (‘omzetderving’). Het is dus ook voor degene die niet bevoegd is zeer risicovol om een overeenkomst te sluiten. Diegene handelt buiten zijn boekje en kan hiervoor persoonlijk aansprakelijk worden gehouden.
Kortom:
Er zijn verschillende mogelijkheden om de financiële schade als gevolg van de onbevoegde vertegenwoordiging te verhalen. Toch lukt dit niet altijd. Het probleem van de onbevoegde vertegenwoordiging is eenvoudig te voorkomen. Bij het sluiten van de overeenkomst kun je in het handelsregister van de Kamer van Koophandel controleren wie namens de onderneming bevoegd is de overeenkomst te sluiten. Deze snelle check voorkomt een hoop problemen.
Mocht u onverhoopt een overeenkomst hebben gesloten met een onbevoegd vertegenwoordiger en is er een conflict ontstaan over een factuur of de schade, schroom dan niet om vrijblijvend contact op te nemen met ons kantoor.
Dit blog is geschreven door mw. F. (Femke) van Leeuwen, als jurist gespecialiseerd in het overeenkomsten- en incassorecht.
Delen wordt zeer gewaardeerd!